Filosoferen, wat is dat?
Filosoferen is onderzoeken. Je samen met anderen verdiepen in het hoe, wat en waarom van een bepaalde kwestie. Speculatief denken: je steeds afvragen hoe het eigenlijk zit, of hoe het zou kunnen zijn. De ideeën die daarbij naar boven komen onderzoek je dan verder: klopt het? Daarbij ga je zorgvuldig, kritisch en analytisch aan de gang. De onderzoekstocht wordt interessant door afwisselend gebruik te maken van het linker- en het rechterhersenhelftdenken.
Kan iedereen filosoferen?
Filosoferen kan in principe met iedereen en overal! Toegespitst op kinderen kun je er vanuit gaan dat het kan in elke groep, in iedere school. Wanneer niet alle deelnemers even taalvaardig zijn is het een uitgelezen kans om op een onderzoekende en ontspannen manier bezig te zijn met taal. In het programma Filosoferen doe je zo bijvoorbeeld worden kinderen uit groep 1 en 2 uitgenodigd om het thema ‘binnenstebuiten’ te verkennen.
Dat ook kinderen met een flinke woordenschat en zelfs volwassenen (probeer het maar eens in woorden te vatten!) zoeken naar betekenis kan een eye-opener zijn voor minder taalvaardige kinderen. Een veelgehoorde vraag – namelijk of kinderen met een anderstalige achtergrond wel kunnen filosoferen krijgt hiermee een antwoord.
Wie wil leren hoe je het aanpakt kan terecht bij een of meer filosofieworkshops bij Groot Denkraam
Is er een verschil met andere groepsgesprekken?
Filosoferen is een groepsproces waarin meer gebeurt dan alleen het uitwisselen van meningen, gedachten en ervaringen. Alle deelnemers proberen te begrijpen wat iemand zegt. Een filogesprek is niet vrijblijvend, en gaat niet om ‘je gelijk halen’ maar om onderzoek. Alle inbreng wordt serieus genomen. Met elkaar bekijk je hoe je verder gaat en waar je staat. Het vertellen van een ervaring kan een duidelijker beeld opleveren over een idee of gedachte. Bij het doorbouwen op elkaars ideeën kun je verschillende gesprekstrategieën gebruiken.
Wil je meer weten over filosoferen in de klas, filosofische vragen, of ben je op zoek naar filosofielessen? Met de tips en werkvormen die je meekrijgt bij een of meer filosofieworkshops van Groot Denkraam kun je zelf snel aan de slag.
Hoe pak je het aan?
Het is altijd fijn om te beginnen met een gezamenlijke inleiding. Een activiteit, een film, verhaal of gedicht, een krantenartikel, een theatervoorstelling of bezoek aan een museum. Een onderzoek kan ook spontaan ontstaan door een vraag of opmerking over een gebeurtenis thuis of op school. Een gespreksleider zorgt voor structuur in zo’n gesprek, zodat het naar verdieping gaat. Structuur betekent dat alle verschillende ideeën zichtbaar zijn en dat de lijn van het onderzoek voor iedereen helder is. En zo nodig daagt hij de deelnemers uit om iets vanuit een andere invalshoek te bekijken of door te bouwen op elkaars ideeën. Uitdagende filosofielessen voor het basisonderwijs zoals Filosoferen doe je zo zijn fijn om regelmatig te filosoferen in de klas. Onderzoek wijst uit dat het filosoferen dan ook het meeste oplevert.
Voor de cultuursector is er Filosoferen met kunst, een creatieve maatwerkaanpak.
Wil je meer weten over filosofische vragen en hoe je kunt filosoferen met een groep? Neem dan vrijblijvend contact op met Marja van Rossum.
Filosoferen, hoe doe je dat?
Het fijne is dat er veel verschillende manieren zijn om het op te pakken. Didactisch zijn er oneindig veel mogelijkheden, veel meer dan alleen een kringgesprek! Het programma Filosoferen doe je zo zit boordevol suggesties voor filosofielessen in het basisonderwijs.
Binnen- en buitenschools wordt er steeds vaker gefilosofeerd. De cultuursector bijvoorbeeld erkent al jaren de waarde. In programma’s voor cultuureducatie, in musea, theaters en instellingen voor kunstzinnige vorming is filosoferen steeds vaker ingebed.
Wil je praktische handvatten en meer weten komen over achtergronden, lesmateriaal en manieren om te filosoferen? Bij Groot Denkraam kun je zelf snel aan de slag. Vraag naar de mogelijkheden.
Wat leer je er van?
Door regelmatig te filosoferen ontwikkel je een open en onderzoekende houding, leer je (beter) naar anderen luisteren en je oordeel uit te stellen. En bovenal leer je doorvragen. Wat bedoel je? Leg eens uit? Filosoferen levert niet altijd een sluitend antwoord op, maar wel inzicht en overzicht. En soms nieuwe vragen. En verder zijn er allerlei denkstrategieën die je verkent en je eigen kunt maken.
Wereldwijd is al veel onderzoek gedaan naar de opbrengsten. In Nederland is in 2005 wetenschappelijk onderzoek gedaan door Thecla Rondhuis naar filosofisch talent.
In 2013 promoveerde Rob Bartels op het onderzoek Democratie leren door filosoferen.
Voor wie zelf aan de slag wil met kinderen in het basisonderwijs biedt Groot Denkraam maatwerk en verschillende filosofieworkshops .
Over welke onderwerpen kun je filosoferen?
Je kunt eigenlijk over alles in gesprek gaan. Het kan gaan over de vraag waarom jij er bent, waarom je een naam hebt, over wat mooi is of lelijk, over oneindigheid, over het maken van keuzes en het houden van muziek, over de vraag wat geluk is en nog veel meer. Alles waarvan je denkt: hoe zit dat nu eigenlijk? Dikwijls gaat het om bestaansvragen, vaak ook om morele vragen; over hoe je kunt weten wat goed is en wat slecht. Vragen waarop geen pasklare antwoorden zijn. Je kunt ook prima filosoferen over iets wat vanzelfsprekend lijkt. Een vraag is nooit te groot of te klein.
Wie wil leren hoe je het aanpakt kan terecht bij Marja van Rossum voor een of meer filosofieworkshops.